Diabeł Hejdasz wyróżnia się wśród swych piekielnych pobratymców jako wyjątkowo prostoduszny i naiwny diabeł, zazwyczaj uważany za bezużytecznego głupka przez swoich współbraci. Niezwykle rzadki w swojej łagodności, Hejdasz nigdy nie skrzywdził ani nikogo nie sprowadził na złą drogę. Co więcej, nie ukrywał swojej piekielnej natury przed ludźmi, stając się jedynym diabłem, który cieszył się pewnym szacunkiem w ludzkich sercach.
Zazwyczaj przystrajając swoje rogi polnymi kwiatami, Hejdasz przechadzał się po polach, wywijając ogonem i pogwizdując wesoło, oddając się prostym radościom życia. Jego zielone oczy lśniły delikatnym światłem, nie nosząc w sobie złowieszczych zamiarów.
Ludzie, zdając sobie sprawę z wyjątkowości tego diabła, zaczęli traktować go z szacunkiem i nawet chronić przed złymi wpływami innych diabłów. Zamiast stosować tradycyjne metody zabezpieczeń przed piekielnymi istotami, ludzie często zanosili Hejdaszowi drobne ofiary w postaci kwiatów czy pysznych przysmaków, wierząc, że diabeł ten jest inny, bardziej przyjazny i zasługuje na ich życzliwość.

Diabeł Iskrzycki wyróżnia się niezwykłą inteligencją i przedsiębiorczością, pełniąc rolę ekonoma, często pracującego u ludzi. Z powodu swojego szpetnego wyglądu zawsze zachowywał anonimowość, nigdy nie ukazując się bezpośrednio przed swoimi klientami. Zamiast tego udzielał swoich mądrych rad z ukrycia, kierując losy swoich „klientów” w kierunku finansowego sukcesu.

Iskrzycki był wierny tym, którzy zdecydowali się skorzystać z jego usług, aż do samej ich śmierci (niekoniecznie swojej własnej). W zamian za zrzeczenie się duszy, zapewniał swoim beneficjentom bogactwo i dobrobyt. Jego umiejętność manipulacji finansami sprawiała, że ludzie byli w stanie osiągnąć nieosiągalne wcześniej fortuny.

Aby zabezpieczyć się przed wpływami Diabła Iskrzyckiego, ludzie stosowali różne metody ochronne, często bazujące na starożytnej mądrości i amuletach. Klientów diabła przestrzegano przed zaklęciami finansowymi, jednocześnie poszukując wsparcia u kapłanów i zakonników, aby odnaleźć równowagę między dostatkiem a moralnością.

Diabeł Rokita, to mroczne, nieokrzesane diablisko o korzeniach wiejskich. Często pojawiał się na bagnach i w moczarach, gdzie terroryzował podróżnych, napadał lub wprowadzał ich w dezorientację. Rokita nie był mistrzem wyrafinowanych sztuczek, ale słynął z potężnej siły i niecenzuralnego, nawet jak na piekielne standardy, języka.

Charakteryzował się ponurym wyglądem i ogromnymi rozmiarami, co sprawiało, że z daleka wzbudzał przerażenie. Jego ataki były często brutalne i bezlitosne, co przysparzało mu złą sławę wśród ludzi.

Aby zabezpieczyć się przed groźbą Diabła Rokity, podróżni stosowali różnorodne środki ostrożności. Przywiązani do lokalnych wierzeń i tradycji, nierzadko nosili przy sobie amulety ochronne, zaklęcia przeciwko piekielnym stworzeniom lub korzystali z miejscowych obrzędów, które miały przegonić złe moce diabła. W miarę możliwości starali się omijać bagienne obszary, gdzie Rokita był najczęściej spotykany, unikając niebezpieczeństwa, jakie za sobą niosło spotkanie z tym chłopskim diabliskiem.

Didki, te małe, kudłate stworzenia o olbrzymich głowach, od czasów najdawniejszych zamieszkiwały gęste bory i lasy. Budując swe wioski pod ziemią, w korzeniach pradawnych drzew, gromadziły skarby, takie jak złoto, srebro i kosztowności, które w zamian za ofiary zabobonnych Słowian przynosiły w spokoju. Z upływem czasu jednak ludzie zapomnieli o dawnym poszanowaniu dla tych leśnych stróżek.

Urażone i żądne zemsty didki zaczęły na wszelkie sposoby szkodzić ludziom. Były łaskawe tylko wobec tych, których uważały za swoich sprzymierzeńców – łotrów i złoczyńców. Demony pojawiały się także w postaci czerwonych psów czy kotów, zwiastując nieszczęście i mącąc ludzkie umysły, namawiając do grzechów.

Wraz z nadejściem chrześcijaństwa didki zostały utożsamione z piekielnymi mocami, a w miarę karczowania pierwotnych puszczy, karzełki prawie zupełnie wyginęły, a ludzie przestali się ich bać. Jednakże jeszcze długo po wymarcia didków, ich istnienie przetrwało w ludowych przesądach, gdzie matki straszyły niegrzeczne dzieci, grożąc, że „didko porwie” zirytowanego malucha.

Ten niski, niezgrabny stworzak o gigantycznej głowie, długich, kędzierzawych kłakach i łagodnej gębie, znalazł swoje miejsce w pobliżu gospodarstwa, zazwyczaj pod krzakiem bzu. W zamian za pożywienie dbał o dobrobyt, ściśle współpracując z innymi domowymi duszkami. Jednak, od czasu do czasu, zdarzało mu się zbuntować, przechodząc na ciemną stronę, gdzie zaczął kradzieże i dewastacje.

Przeciwdziałanie takiemu psotnikowi wymagało specjalnego obrzędu znanego jako „palenie diducha”. Tuż po kolędzie, przygotowywano kukłę ze słomy, którą następnie wrzucano w ogień, wypowiadając odpowiednie zaklęcia. Skakanie przez ognisko również było często praktykowane podczas tego rytuału. Wierzenia głosiły, że to zaklęcie miało skutecznie odstraszyć diducha, utrzymując spokój na gospodarstwie przez cały rok.

Wśród demonów nieszczęść i chorób istniała pewna liczba „rodzynków”, a jednym z nich był Długi Zymk, pomorski odpowiednik biedy znanej w całej Polsce. Ten potwornie chudy mężczyzna w obszarpanych łachmanach wędrował przez pola i lasy, czasem zaglądając do ludzkich siedzib.

Zymk, wysoki i wychudzony, wymagał hojnego przyjęcia. Gospodarze go gościli, częstując miską kaszy z okrasą i kubkiem świeżego podpiwku. Po sytym posiłku, Zymk dziękował i spokojnie odchodził. Jednak, gdy źle traktowany, przywodził na zagrodę nieszczęścia. Bydło marniało, zboże nie rosło, a mąż zaczynał się rozpijać, zmuszając gospodarzy do żebractwa.

Długi Zymk nie poddawał się łatwo. Nie dało się go zabić ani schwytać. Jego przegonienie wymagało specjalnych świętych formuł lub zastosowania magii. Sprytne rozwiązania i życzliwe podejście pozwalały uniknąć zgubnych konsekwencji, a zadowolony Zymk stawał się pozytywnym towarzyszem, nie wnosząc więcej nieszczęść na swojej drodze.

Dobrochoczy, leśny demon dawnych borów Podlasia, budził nieufność wobec ludzi, ale jednocześnie był uznawany za sprawiedliwego sędziego. Otwartego na pomoc niewinnym, bezlitosnego wobec złoczyńców, niejednokrotnie wymierzającego im sprawiedliwość w formie bolesnej śmierci, chyba że ci potrafili go przekupić odpowiednimi daninami – na przykład kromką chleba i szczyptą soli (jako jeden z nielicznych przedstawicieli demonów, lubujących się w tym białym krysztale).
Wartościowości dobrochoczy nie podważał autorytetu tego leśnego strażnika sprawiedliwości, który w starożytnym społeczeństwie cieszył się szacunkiem. Pojęcie sprawiedliwości, choć wówczas elastyczne, zyskiwało uznanie, nawet jeśli wymagało czasem pewnych „łapówek”.
Jego wzrost dostosowywał się do drzew, obok których przechodził, co sugeruje, że mógł osiągać imponującą wysokość, nawet trzydzieści metrów, zgodnie z rozmiarami najwyższych drzew w polskich lasach, takich jak sosny czy świerki. Był to strażnik natury, czuwający nad równowagą między ludźmi a leśnym ekosystemem.

Znana również jako dodola, była duchem opiekuńczym, nieodłącznym towarzyszem życia ludzkiego, a nawet przechodzącym na potomstwo. Jej rola rozciągała się na troskę o dobro potomstwa, nadzorowanie mienia i zapewnianie ogólnego dobrobytu. Aby jednak cieszyć się łaskami doli, należało postępować zgodnie z jej oczekiwaniami, unikając rozgniewania jej.

Podstawą sukcesu miało być wytrwałe i sumienne wykonywanie obowiązków, wcześniejsze wstawanie, ciężka praca, brak narzekań, a także utrzymanie silnej postawy psychicznej. Teoria głosiła, że prawidłowe postępowanie przyciągnie dobrobyt pod opiekę doli.

Jednak co, jeśli ta dobra wróżba się nie sprawdziła? Co, gdy po latach ciężkiej pracy człowiek zyskał jedynie dolegliwości fizyczne? Okazywało się, że od samego początku można było być skazanym na porażkę. Istniały różne odmiany doli, a dobór nie zawsze był trafiony. Na przykład dola handlowca w rękach chłopa mogła przynieść tylko niepowodzenia, podobnie jak dola włościanina w sferze handlu. Nawet mając dostosowaną duchową opiekunkę do profesji, można było trafić na leniwą czy niezaradną duchową egzemplarz, co prowadziło do życiowych klęsk i niepowodzeń. Mówiąc „Nigdy nie wiemy, jaki kolek dola na nas stróże”, przodkowie zdawali sobie sprawę, że wiele w życiu zależy od nieprzewidywalnych czynników, których nie da się kontrolować.

W przeszłości uważano, że duchy zmarłych krewnych nie zawsze opuszczają świat żywych. Niektóre z nich miały pozostawać w gospodarstwie, gotowe pomagać żyjącym. Jednym z najważniejszych opiekuńczych duchów był domowik.

Przybierał postać niewielkiego, sędziwego dziadka z gęstym siwym włosami, przemieszczającego się po gospodarstwie w znoszonym, zniszczonym ubraniu. Jego siedzibą była chałupa, zazwyczaj znajdująca się za piecem. Każdego wieczoru należało mu składować ofiarę w postaci niewielkiej ilości jedzenia. W zamian domowik troszczył się o dom, strzegąc go przed złem, zapewniając dobrobyt. W tych zadaniach pomagała mu domowicha, czyli duchowa żona.

Domowik rzadko opuszczał progi swojego schronienia, a inne duchy służyły ludziom w codziennych pracach i sprawach polowych, zawsze jednak podporządkowane rozkazom domowika. Metodą zabezpieczenia przed ewentualnym niezadowoleniem ducha było regularne składanie mu ofiary w postaci jedzenia. Dzięki tej wymianie ducha i żywych łączyła swoiste partnerstwo, a harmonia w domu była wynikiem współpracy między światem żywych a tym zmarłych.

Wielogłowy smok, przeniknął na tereny Śląska z Rzeszy, wzbudzając autentyczny strach wśród mieszkańców. Jego imponująca sylwetka obejmowała, w zależności od wieku, siedem lub dziewięć potężnych głów, kilka par skrzydeł, ostrych kłów i długie, łokciowe pazury. Zdolny był do doskonałego lotu, pływania, nurkowania na znaczne głębokości oraz wypluwania ognia, zdolnego nawet do topienia skał.
Wysoko na niebie sunąca sylwetka tego potężnego stwora zawsze wzbudzała autentyczny przerażenie wśród ludzi. Aby zabezpieczyć się przed zagrożeniem ze strony Draka, opracowano różne metody obrony. Jednym z powszechnie stosowanych środków była budowa potężnych umocnień obronnych, które miały skutecznie chronić ludność przed atakami smoka. Ponadto, społeczności organizowały specjalne rytuały, składając ofiary w nadziei, że to przyniesie im ochronę przed gniewem bestii. Jednak pomimo tych wysiłków, obecność Draka zawsze stanowiła realne niebezpieczeństwo dla mieszkańców Śląska.

Dobre leśne duszki, znalazły swoje schronienie w wnętrzach pni drzew, gdzie codziennie troszczą się o roślinność lasu. Te urocze, żeńskie istotki, o bajkowo ślicznych buziach, z natury są łagodne i nie skłonne do atakowania ludzi, nawet tych, którzy niszczą i wycinają owoce ich pracy.
Opiekując się leśną roślinnością, Drzewice sprawują swoisty nadzór nad wzrostem drzew i roślin, dbając o zachowanie ekosystemu. Współpraca z nimi to kluczowy element harmonii między ludźmi a przyrodą. Jednak, aby zabezpieczyć się przed potencjalnymi konfliktami, społeczności leśne regularnie organizują ceremonie ofiarne, składając symboliczne dary Drzewicom. Te rytuały mają na celu utrzymanie dobrej woli duszków i zyskanie ich przychylności, co przyczynia się do ochrony lasu i harmonijnego współżycia z naturą.

Kudłaty demon, stanowi nocne zagrożenie dla śpiących ludzi. W sennych snach siada na piersiach ofiary, pazurzastą łapą przykrywa jej nos i usta, utrudniając swobodne oddychanie. Dodatkowo, wdmuchuje do ucha różne choroby, wywołując dreszcze i gorączkę. Nękany przez dusioła nieszczęśnik często budzi się w środku nocy zdyszany, zlany potem i z bólem ucha.

W celu zabezpieczenia się przed tym nocnym złem, ludzie stosowali różne obrzędy i środki ochronne. Jednym z popularnych środków była specjalna amuletka, noszona na szyi lub pod poduszką, mająca odstraszać dusioła. Oprócz tego, stosowano zaklęcia i modlitwy mające zapewnić ochronę przed demonem nocy. Rozpalanie ognia przed snem również uważane było za skuteczny sposób na odstraszenie dusioła, który unikał światła.

Wierzenia i środki ochronne miały na celu nie tylko uniknięcie fizycznych cierpień, ale także zapewnienie spokoju i zdrowego snu, chroniąc przed nocnymi atakami dusioła.

Czyli Teofila z Działyńskich Szołdrska-Potulicka, to postać ze świata XVIII wiecznego Kórnikowego zamku. Jej dziedzictwo opiera się na rozwoju ekonomicznym włości, w tym sprowadzeniu protestanckich osadników z Niemiec. Jednak nie tylko pozytywne czyny zapisały się w historii białej damy.

Zgodnie z miejscową legendą, ducha Teofili można spotkać każdej nocy o północy. Ożywający portret arystokratki w zamku staje się żywym stróżem swojego majątku. Nie tylko obserwuje, ale także interweniuje, dbając o porządek i dobrobyt w swoich posiadłościach.

Aby uniknąć spotkania z Duchem Białej Damy, miejscowi mieszkańcy stosowali różne metody ochronne. Jedną z popularnych praktyk było ustawianie otwartego egzemplarza Pisma Świętego obok portretu Teofili. Wierzono, że to zapewni spokojny sen i ochronę przed ewentualnymi interwencjami ducha.

Choć Biała Dama kojarzy się z przeszłością, to jej obecność w zamku nadal budzi mieszane uczucia wśród mieszkańców, łącząc historię z tajemniczym dziedzictwem.

W ciemnościach nocnej, pod gothickimi wieżami zamku w Ogrodzieńcu, krąży majestatyczny duch czarnego psa. Ogromny ogar o zębatych szczękach i płonących ślepiach to niegdyś rzeczywisty czworonóg, przypisany duchowi kasztelana krakowskiego, Stanisława Warszyckiego.

Opowieść mówi, że kasztelan ten, opętany bestialską okrutnością wobec swoich poddanych, musi teraz znaleźć ukojenie w świecie duchów. Czarny pies jest widziany w okolicach zamku, przemierzając go z godnością, jakby ponosząc karę za grzechy minionego życia.

Aby uniknąć konfrontacji z Duchem Czarnego Psa, mieszkańcy Otroczenia stosowali starodawne praktyki. Jedną z nich było umieszczanie przed bramą zamkową rzeźbionych amuletów z wizerunkiem dobrotliwych duszków. Wierzyli, że te mistyczne talizmany mogą działać jako tarcza ochronna przed zbliżającym się duchem, jednocześnie przynosząc pokój zmarłemu kasztelanowi.

Dzisiaj, opowieść o Duchu Czarnego Psa z Ogrodzieńca jest nie tylko elementem lokalnej historii, ale także przestrogą o konieczności poszanowania godności i ludzkiego życia.