W wyjątkowo parne, duszne lata, kiedy pola pełne dojrzałego zboża tętniły życiem, a między złocistymi kłosami błyszczały polne kwiaty, po deszczu pojawiała się ona — tajemnicza Polnica. Była to piękna, niemal naga panna, ubrana jedynie w wieniec z chabrów, maków i innych polnych roślin, który zdobił jej długie, falujące włosy. Dosiadała białego rumaka, a jej pojawienie się było zwiastunem urodzaju i dobrobytu.

Jeździła wzdłuż pól, błogosławiąc zboże, które pod jej opieką rosło bujniej, a wszelkie szkodniki, choroby roślin i złośliwe chwasty znikały, jakby dosięgła je niewidzialna ręka. Tam, gdzie stąpał jej wierzchowiec, kłosy stawały się pełne i złociste, a plony obfitsze niż kiedykolwiek wcześniej. Rzadko jednak Polnica obejmowała swoją opieką całe pole — te skrawki ziemi, które ominęła, rodziły ziarno o wiele gorszej jakości, a rolników dotykały klęski nieurodzaju.

Widok Polnicy był jednak rzadkim i magicznym doświadczeniem. Ktokolwiek miał szczęście zobaczyć tę postać na własne oczy, najczęściej nie mógł już o niej zapomnieć. Uroda i majestat tajemniczej panny czarowały mężczyzn, wprawiając ich w stan niezdrowego zakochania. Niezależnie od tego, czy byli młodzi, czy starzy, zakochiwali się w niej bez pamięci, aż do momentu, kiedy tracili siły i często usychali z miłości, niezdolni do powrotu do normalnego życia.

Chociaż Polnica była duchową opiekunką pól, nie każdy jej widok przynosił błogosławieństwo. Gdy ktoś zbyt blisko podchodził do niej w chwili jej przejazdu, mógł spotkać się z gniewem panny. Tacy nieszczęśnicy często tracili rozum lub umierali nagłą śmiercią. Polnica była bowiem nie tylko opiekunką, ale również strażniczką pól, gotową bronić ich przed intruzami, których obecność zakłócała naturalny porządek.

Ta przerażająca istota, znana jako Połoz, wywodziła się rzekomo z węża, który przez siedem długich lat nie widział ludzkiego oka. Gdy taki wąż uniknął ludzkiego wzroku, rósł do ogromnych, nienaturalnych rozmiarów i przemieniał się w morderczego potwora. Jego celem stawały się spokojnie pasące się na łąkach bydło, które Połoz dusił swym potężnym ciałem, wywołując strach w sercach wieśniaków i pasterzy. Jednak to nie tylko fizyczna siła czyniła go niebezpiecznym — najstraszliwszą bronią Połoza było jego zabójcze spojrzenie.

Podobnie jak mityczny bazyliszek, Połoz mógł jednym spojrzeniem uśmiercać każde żywe stworzenie, które miało nieszczęście napotkać jego wzrok. Zaskakujące było to, że jego wzrok potrafił przenikać przez najgrubsze mury, co czyniło go niemal niepowstrzymanym. Żadne drzwi ani ściany nie były wystarczającą ochroną przed tym potężnym potworem. Wystarczyło, że spojrzał na swą ofiarę, a ta momentalnie zamieniała się w zimny, martwy głaz, bez szans na ucieczkę.

Ludzie, którzy musieli stawić czoła Połozowi, mieli niewielu sposobów na obronę. Wierzono, że jedynym skutecznym środkiem zaradczym było wypolerowane lustro — jeśli człowiek zdołałby skierować odbicie spojrzenia Połoza na niego samego, potwór mógł zginąć od własnej mocy. Jednak w czasach, gdy lustra były rzadkością i luksusem dostępnym jedynie dla najbogatszych, ubodzy pasterze i koniuchy musieli zrezygnować z takiej ochrony.

W praktyce najczęściej, gdy Połoz zbliżał się do wioski, pasterze w panice uciekali, pozostawiając swoje stada na pastwę losu. Potwór, wolny od zagrożeń, kontynuował swą mroczną działalność, terroryzując kolejne wsie i nieustannie siejąc strach wśród mieszkańców.

W czasach pogańskich wierzono, że Popielnik to duch przodków, pełniący rolę opiekuńczego strażnika domowego ogniska. Zamieszkiwał w palenisku lub piecu, gdzie czuwał nad rodziną i jej gospodarstwem. Przy szczególnych okazjach, takich jak święta, uroczystości lub wymarsz wojsk, Popielnik był symbolicznie wynoszony z chaty i pokazywany publicznie. Miało to przypominać, że duchy przodków czuwają nad losami plemienia i wspierają jego ludzi w trudnych chwilach. Był uważany za potężną, choć kapryśną istotę.

Pod względem wyglądu Popielnik przypominał niewielkiego karzełka, ale jego głowę zdobiło kocie oblicze, a ciało było pokryte siwym, pręgowanym futrem. Choć na pierwszy rzut oka mógł wydawać się przyjazny, nie należał do istot łagodnych. W sytuacjach, gdy był źle traktowany przez mieszkańców domu lub gdy wyczuwał nadchodzącą burzę, mógł okazać się groźny. Rozdrażniony Popielnik potrafił wzniecać ogień, który trawił całe gospodarstwa, pozostawiając po sobie jedynie zgliszcza. Pożary te były tak niszczycielskie, że na pogorzelisku Popielnik pozostawał i straszył, nie pozwalając odbudować zniszczonego domu. Właśnie z tego powodu powstało przysłowie: „Oby cię Popielnik ugościł!”, co było jednym z najgorszych możliwych przekleństw.

Kapryśny charakter Popielnika wiązał się z jego nieszczęsnym losem. Mieszkał bowiem wewnątrz pieca chlebowego, gdzie za każdym razem, gdy ogień rozpalano, jego nogi parzyły się w gorących płomieniach. Nie były to jednak dobrowolne cierpienia, lecz kara za dawne, popełnione przez niego grzechy. To przymusowe piekło sprawiało, że stworek bywał nerwowy i mściwy, szczególnie gdy ogień w piecu przybierał na sile.

Ludzie, chcąc zminimalizować ryzyko pożaru i ulżyć cierpieniom karzełka, starali się postępować ostrożnie. Gospodynie, przed rozpaleniem pieca i wypiekiem chleba, kładły w jego wnętrzu kilka małych kawałków drewna. To na nich Popielnik mógł oprzeć swoje stopy i choć na chwilę odpocząć od swych męczarni. W ten sposób domownicy okazywali szacunek swoim przodkom, a jednocześnie starali się zapobiec ewentualnym katastrofom w postaci pożaru, który mógłby spalić ich dobytek.

Południca była jednym z najbardziej niebezpiecznych polnych demonów, znanym naszym słowiańskim przodkom. Uważano, że powstawała z duszy kobiety, która zmarła w tragicznych okolicznościach tuż przed swoim ślubem lub wkrótce po nim, kiedy miała przed sobą całe życie. Choć często była przedstawiana w białym stroju przypominającym pannę młodą, jej wygląd miał niewiele wspólnego z tym, co symbolizowała niewinność i piękno. Południca jawiła się raczej jako koszmarna zjawa – jej chuda, koścista sylwetka, pomarszczona śniada skóra, potworne kły wystające z ust, żółte, skołtunione włosy oraz długie, szponiaste ręce, wzbudzały przerażenie wśród wieśniaków. Była symbolem chorób, śmierci i bezlitosnej zemsty.

Demon zamieszkiwał pola dojrzałego zboża, a w południe – porze dnia uważanej za szczególnie magiczną i niebezpieczną – wychodził na polowania. Wierzono, że o jej obecności świadczyło delikatne falowanie kłosów, mimo że nie wiał wtedy wiatr. Przestrzegano ludzi, aby w czasie największego skwaru unikali pracy w polu, ponieważ południca wtedy najczęściej atakowała. Osoby, które natknęły się na nią podczas pracy, mogły spodziewać się strasznego losu – demon zsyłał na nich paraliż, łamał kości, zadawał "postrzał" (nagły, ostry ból w klatce piersiowej) lub, w najbardziej dramatycznych przypadkach, widowiskowo urywał ofiarom głowy.

Południca była również groźna dla dzieci. Zostawione bez opieki maluchy często stawały się jej ofiarami – demonka chowała je do swojego przepastnego wora i wynosiła daleko, do lasu. Czasami zabijała je na miejscu, a innym razem zakopywała żywcem pod miedzą, pozostawiając w ten sposób nieszczęsne ofiary na pastwę losu. Okrucieństwo południcy zdawało się nie mieć granic, a jej inwencja w zadawaniu cierpienia była niezwykle różnorodna.

Poza przerażającymi fizycznymi atakami, południca kojarzona była także z groźnymi zjawiskami zdrowotnymi, takimi jak udar słoneczny, omdlenia czy nagłe osłabienie, które mogły dopaść ludzi pracujących w pełnym słońcu. Wierzono, że to ona odpowiadała za nagłe przypadki "postrzału", który mógł sparaliżować człowieka na całe życie.

Wraz z końcem żniw, kiedy zboża zostały zebrane, południca traciła swą siłę. Wtedy to demon zapadał w sen zimowy, zakopując się głęboko w ziemi. Był to moment, w którym wieśniacy odczuwali nieopisaną ulgę i mogli świętować zakończenie żniw, wiedząc, że niebezpieczeństwo minęło przynajmniej do następnego lata.

Popieluch był złośliwym, groźnym demonem, powstającym z zaniedbanego popiołu, który nie został odpowiednio rozgarnięty po wyniesieniu z pieca na podwórze. Ludzie wierzyli, że pod wpływem promieni księżyca kupka popiołu mogła ożyć, przemieniając się w tę upiorną istotę. Popieluch przypominał malutką, starą kobietę o sinej skórze i przerażających, martwych niebieskich oczach pozbawionych źrenic. Jej dłonie, kościste i długie, były zakończone przeraźliwie cienkimi palcami, które wyglądały jak stworzone do zadawania bólu.

Stwór ten napadał na ludzi, którzy po zmroku znajdowali się poza domem. Szczególnie polował na tych, którzy zignorowali ludowe zasady ostrożności, takie jak sprzątanie popiołu czy powrót do domu przed zmierzchem. Popieluch skradał się po cichu, by nagle rzucić się na swoją ofiarę, chwytając ją za gardło swoimi zimnymi, kościstymi dłońmi. Ofiary, które były zbyt słabe, ginęły, uduszone przez demona. Ci, którzy mieli więcej siły i zdołali się obronić, mogli rozluźnić śmiertelny uścisk, a wściekły popieluch, rzucony o ziemię, natychmiast rozsypywał się w pył, dosłownie rozpadając się na drobne kawałki.

Jednak nawet po pozbyciu się demona, jego atak pozostawiał nieodwracalne ślady. Na gardle ofiary widoczne były czarne odciski jego kościstych palców, których nie dało się już nigdy usunąć ani zmyć. Były one trwałym znakiem, przypominającym o spotkaniu z tą upiorną istotą aż do końca życia. Te ślady były nie tylko dowodem na atak demona, ale też swoistym ostrzeżeniem dla innych, by nigdy nie zaniedbywali porządków i nie lekceważyli mocy księżycowego światła.

Aby uniknąć pojawienia się popielucha, ludzie pilnowali, by zawsze dokładnie rozgarniać popiół po wyniesieniu go z pieca, szczególnie w okresie zimowym, kiedy używanie paleniska było codziennością.

Popławnik to złowieszczy duch bagien, strzegący niebezpiecznych moczarów i zdradliwych mokradeł. Przedstawiany jako mroczny, bezkształtny byt, zamieszkiwał najgłębsze i najbardziej niedostępne rejony bagien, zsyłając na nie gęste jak mleko mgły(ponownie, sytuacja dla fraszki;)). Pod jego opieką każdy, kto śmiał się zapuścić w te tereny, mógł łatwo zgubić drogę, nawet jeśli wcześniej znał okolicę na pamięć. Mgła była bowiem tak nieprzenikniona, że wędrowcy tracili poczucie kierunku, czując, jakby byli otoczeni przez bezkresną białą pustkę.

Popławnik miał też inną, bardziej podstępną metodę na zwodzenie ludzi – emitował złudne światło, przypominające z oddali ciepłe, migoczące płomienie domowego ogniska. Głodni, zmęczeni podróżni, widząc to światło, pełni nadziei ruszali w jego stronę, wierząc, że zbliżają się do bezpiecznego schronienia. Jednak zamiast trafić do przyjaznej chaty, szli wprost w pułapkę popławnika – do serca zdradliwego bagna, gdzie każdy krok mógł oznaczać pogrążenie się w mętnej, gęstej wodzie.

Ci, którzy dali się zwieść demonowi, często skazani byli na długą i bolesną śmierć. Gdy wreszcie docierali do miejsca, gdzie miało stać wyśnione domostwo, znajdowali jedynie niekończące się połacie mokradeł, pełne jadowitych węży i śmiertelnie groźnych owadów. Zmęczeni, zagubieni i osamotnieni, błąkali się po bagnach, kąsani przez gady, coraz bardziej osłabieni z głodu i pragnienia. Popławnik nie działał jednak szybko – jego ofiary mogły tygodniami krążyć po bagnach, aż w końcu, wyczerpane do granic możliwości, oddawały ostatnie tchnienie, zapomniane przez świat.

Ludzie wierzyli, że demona można było uspokoić ofiarą, składając do bagna chleb lub mleko. W razie podróży przez tereny mokradeł starano się nigdy nie podróżować nocą, a jeśli już ktoś musiał to zrobić, nieodłącznym elementem jego wyposażenia była gałązka święconego jałowca – symbol ochrony przed popławnikami i innymi duchami, czyhającymi na dusze błądzących pośród mgieł i bagien.

Poroniec to przerażający, skrzydlaty demon powstający z poronionego płodu – czy to na skutek nieszczęśliwego wypadku, czy też celowo przeprowadzonego zabiegu. W ludowych wierzeniach słowiańskich uważano, że dusze nienarodzonych dzieci, pozbawione rytuałów pochówku, nie znajdują spokoju i zamieniają się w te żądne zemsty istoty. Poroniec miał przypominać nieopierzonego pisklaka – jego maleńkie ciało pokryte było czerwoną, przezroczystą skórą, przez którą prześwitywały kości i żyły. Małe, drapieżne skrzydła i zdeformowane kończyny nadawały mu groteskowy i budzący trwogę wygląd.

Stwór ten budził powszechny lęk, ponieważ atakował wyłącznie ciężarne kobiety oraz położnice, czyli kobiety w najbardziej wrażliwym okresie swojego życia. Poroniec działał w nocy, bezszelestnie zbliżając się do swoich ofiar, które zazwyczaj spały nieświadome niebezpieczeństwa. Wówczas demon wysysał z nich krew, wywołując nagłą utratę sił i choroby. Często po takich atakach kobiety budziły się skrajnie osłabione, blade i wyczerpane, a ich zdrowie poważnie się pogarszało. W skrajnych przypadkach mogło to prowadzić nawet do śmierci matki lub jeszcze nienarodzonego dziecka.

Poroniec nie był jednak demonem przypadkowym – symbolizował gniew i żal za utracone życie. Szczególnie okrutne miały być te porońce, które powstały z płodów celowo usuniętych. Wierzono, że takie demony żywią się nienawiścią do swoich matek i ich celem jest zemsta za ich przedwczesną śmierć.

Ludzie wierzyli, że poroniec można było uspokoić jedynie poprzez odprawienie specjalnych rytuałów. Najczęściej wiązało się to z właściwym pochówkiem płodu oraz zadośćuczynieniem, jakim były modlitwy i ofiary składane w intencji duszy nienarodzonego dziecka. Kobiety ciężarne nosiły przy sobie amulety, najczęściej w postaci czerwonych wstążek lub koralików, mające chronić je przed złowrogim wpływem porońców oraz innych demonicznych istot, które mogłyby im zaszkodzić.

Poroniec, choć mały i niepozorny, budził w dawnych wspólnotach grozę – przypominał bowiem o sile krzywdy i niezaspokojonej sprawiedliwości, która w ludowej wyobraźni mogła przybrać najokrutniejszą postać.

Poterczuk to upiorne stworzenie, które od wieków straszyło ludzi żyjących na bezdrożach i w odludnych okolicach. To czarne ptaszysko, przypominające wronę, stało się symbolem zła i nieszczęścia, które nigdy nie odpoczywało, nieustannie unosząc się w powietrzu. Jego wielkie, rubinowe oczy błyszczały jak dwa rozżarzone węgielki w ciemnościach, a ostre szpony i zakrzywiony dziób sprawiały, że był doskonałym drapieżnikiem, zdolnym do zadania śmiertelnego ciosu.

Poterczuk unikał światła słonecznego, dlatego widywano go wyłącznie w nocy lub gdy nadciągały ciężkie burzowe chmury, zasłaniając niebo ciemnym całunem. Wówczas przemieszczał się tuż nad ziemią, wydając okropny pisk, który przypominał skowyt umierającego zwierzęcia. Jego obecność była zwiastunem nieszczęścia – nie tylko dla ludzi, ale także dla wszelkich zwierząt, które mogły się znaleźć na jego drodze. Z łatwością atakował każdy napotkany obiekt, nie szczędząc nawet dzieci, które bawiły się w pobliżu.

Legendy głosiły, że poterczuk mógł zabić dorosłego człowieka jednym, precyzyjnym atakiem. Gdy zrywał się porywisty wiatr, a na horyzoncie błyskały pioruny, mieszkańcy wsi czuli narastające napięcie – w takim momencie każdy hałas, gwizdanie czy śmiech mogły być odebrane jako prowokacja dla tego złowrogiego stwora. Wierzono, że poterczuk był nadzwyczaj wrażliwy na wszelkie dźwięki i, obrażony, mógł zaatakować nieostrożnych.

Aby zabezpieczyć się przed gniewem poterczuka, ludzie stosowali różne rytuały ochronne. Często wieszali na drzwiach czerwone wstążki, a także odprawiali modły, by zyskać łaskę sił nadprzyrodzonych. Kiedy nadciągała burza, mieszkańcy chwycili się tych tradycji z jeszcze większą gorliwością, bojąc się, że poterczuk nie tylko może ich zaatakować, ale także sprowadzić jeszcze większe nieszczęście na ich domostwa.

Mówi się, że poterczuk był także strażnikiem granic między światem ludzi a krainą duchów. Niekiedy, jeśli ktoś przeszłoby przez granice, czując się bezpiecznie, poterczuk mógł mu pokazać drogę powrotną, ale tylko pod warunkiem, że zachowywał się z szacunkiem i pokorą. W przeciwnym razie los takiej osoby był przypieczętowany – poterczuk mógł zniknąć w mrokach, pozostawiając zgubionego wędrowca na pastwę ciemności i burzy.

Dla wielu poterczuk stał się nie tylko postacią z legend, ale też symbolem siły natury i jej nieprzewidywalności – przypomnieniem, że niektóre siły lepiej jest szanować, niż z nimi walczyć.

Potopłenyk to huculski wodny demon, który od zawsze budził fascynację i przerażenie wśród ludności zamieszkującej malownicze tereny górzyste. Jego wyjątkowość ujawniała się już na pierwszy rzut oka: karnacja tego stwora była biała jak mleko, co czyniło go niemal eterycznym w porównaniu do innych przedstawicieli tej osławionej rodziny. Potopłenyk nosił wspaniałe szaty utkane z najkosztowniejszych materiałów, które lśniły w promieniach słońca i księżyca, zdobione misternymi haftami i złotymi nićmi.

Jego podwodny pałac, zbudowany ze starannie ociosanych głazów, był prawdziwym arcydziełem architektury. Wnętrza były bogato inkrustowane złotem i klejnotami, a wśród bogactw znajdowały się również rzadkie muszle i piękne perły. Każdy szczegół jego siedziby był dopracowany w najmniejszych detalach, od kryształowych żyrandoli po meble wyrzeźbione z drogocennych drzew. W tym bajecznym otoczeniu potoplenyk czuł się jednak samotny, a jego serce wypełniał smutek.

Jego największym strapieniem był brak potomstwa, co spędzało mu sen z powiek. Niespełniony w tej materii potoplenyk często nocami wynurzał się na powierzchnię, wzywając księżyc w histerycznym krzyku, który brzmiał jak lament. Jego wołanie odbijało się od górskich szczytów, a echa niosły się po wodach rzek i jezior.

W desperackiej potrzebie stworzenia rodziny potopłenyk podchodził do ludzkich domostw po zmroku, wabiąc dzieci słodyczami i obietnicami niezwykłych przygód. Jego głos był czarujący, a każde imię, które wypowiadał, brzmiało jak melodia, która przyciągała najmłodszych. Kiedy dzieci podążały za dźwiękiem, potoplenyk porywał je, zabierając do swojego podwodnego królestwa.

Tam, w swej siedzibie, za pomocą magicznych zaklęć, przekształcał je w wodne duchy. Uprowadzone dzieci, nie zdając sobie sprawy z niebezpieczeństwa, stawały się rodziną potoplenyka, tracąc możliwość powrotu na powierzchnię. Z czasem zaczynały przyjmować cechy swojego porywacza – ich karnacja stawała się biała, a ciała lekkie jak woda. Żyły w błogim zapomnieniu, otoczone luksusami, które potoplenyk zapewniał im w swoim pałacu.

Jednak w sercu potoplenyka wciąż pozostawała pustka. Jego pragnienie posiadania prawdziwej rodziny, takiej, która nie tylko byłaby mu posłuszna, ale też obdarzałaby go miłością, nigdy nie mogło zostać zaspokojone. W jego umyśle kłębiły się myśli o utraconych dzieciach, które mogłyby zyskać radość życia na powierzchni, a nie spędzać wieczności w podwodnym królestwie.

Dlatego też legendy o potoplenyku krążyły wśród ludzi. Mówiono, że warto być ostrożnym w nocy i nie dać się zwieść jego czarującemu głosowi, ponieważ w jego sercu czaiło się nie tylko pragnienie, ale także ogromna rozpacz, która mogła przynieść zgubę każdemu, kto naiwnie uwierzył w obietnice stwora. Tak oto potoplenyk stał się zarówno symbolem nieosiągalnego szczęścia, jak i przestrogą dla tych, którzy zbyt łatwo ulegają czarowi nieznanego.

Powitrluła to niebezpieczny demon górski, znany głównie z obecności w majestatycznych Tatrach, gdzie wznoszą się wysokie szczyty, a potężne wiatry nieustannie przemycają opowieści o tym strasznym stworze. Właściwie nie można jej zignorować; pojawia się nagle, towarzysząc porywistym podmuchom wiatru, które słychać z daleka jako niepokojący szum. Jej obecność zwiastują dzikie zawirowania w powietrzu i nagłe zmiany pogody.

Powitruła była znana z niezwykłej szybkości, tocząc się po łąkach niczym ogromny kłębek kłaków, co czyniło ją trudną do dostrzeżenia, zwłaszcza wśród ziół i traw. Z bliska wydawała się niegroźna, a wręcz intrygująca. Niestety, każdy, kto nieostrożnie zbliżył się do tej potworności, stawał się jej ofiarą. Demon miał w zwyczaju porywać jednego z pasterzy, by następnie uprowadzić go do lasu, gdzie czynił z nim niewyobrażalne okrucieństwa.

Jednak Powitruła nie zawsze musiała używać brutalnej siły, aby osiągnąć swoje cele. Nocą, przy blasku gwiazd, przybierała postać ślicznej gaździny – pięknej kobiety o długich, złotych włosach i promiennym uśmiechu. W tej formie wkraczała do szałasów, kusząc śpiących juhasów swoimi wdziękami. Młodzieńcy, omamieni wizją pięknego kobiecego ciała, często opuszczali bezpieczne schronienia, nie mogąc się oprzeć czarowi.

Gdy tylko wychodzili w otwarte przestrzenie, czar pryskał, a w ich oczach pojawiała się prawdziwa postać Powitruły. Zamiast uroczej dziewczyny stawali naprzeciw włochatej bestii z ostrymi jak brzytwa zębami i długimi, szponiastymi pazurami, które sięgały nawet łokcia. Strach i przerażenie wypełniały serca naiwniaków, ale to już było za późno. Demon, z wściekłym wrzaskiem, atakował ze zdwojoną siłą, sprawiając, że ich ostatnie chwile były przepełnione bólem i przerażeniem.

Mówi się, że Powitruła potrafiła przywoływać gęste mgły, co dodatkowo utrudniało orientację w terenie i czyniło ofiary bezbronnymi wobec jej pułapek. Często władza demonów górskich była tak potężna, że nawet doświadczeni pasterze bali się zapuszczać w rejony znane z jej obecności, a opowieści o znikających ludziach szybko stały się częścią lokalnych legend.

Dzieci uczono, aby nie oddalały się od domów po zmroku, a dorośli organizowali specjalne warty na halach, by ostrzegać siebie nawzajem przed ewentualnymi atakami. Powitruła, choć nieustannie poszukiwała nowych ofiar, była także symbolem niebezpieczeństw, jakie czaiły się w górskich ostępach, przypominając wszystkim, że natura, choć piękna, potrafi być równie groźna.

Północnica, znana również jako wieczornica, to złośliwy, aczkolwiek niezbyt niebezpieczny demon, który pojawia się nocami na drogach i polach, budząc ciekawość i niepokój wśród mieszkańców. Jej obecność często zwiastuje pełnia księżyca, gdyż to właśnie wtedy staje się najbardziej aktywna. Ubrana w długą, białą suknię, Północnica wygląda jak piękna dziewica, której wdzięki przyciągają uwagę mężczyzn, ale jednocześnie jej figlarność potrafi być dokuczliwa.

Mimo swej urodziwej aparycji, Północnica nie jest istotą, której można by ufać. Jej złośliwość objawia się w przeróżnych psotach, które płata ludziom na drodze. Może to być zmylenie wędrowców, którzy, zamiast podążać właściwą ścieżką, błądzą po omacku, napotykając przeszkody i zasadzki. Czasem stawia przed nimi iluzoryczne przeszkody, które w rzeczywistości nie istnieją, zmuszając ich do tańca z niepewnością i strachem. Mimo to, nigdy nie zadaje im poważnych krzywd, co czyni ją bardziej figlarnym niż groźnym duchem.

Jednak to, co przynosi jej niemałą sympatię wśród męskiej części populacji, to jej zwyczaj prania odzienia nad strumieniami, całkowicie nago. Nocne sceny, w których Północnica z gracją myje swoje białe szaty, niejednokrotnie stawały się powodem wielu legend i opowieści. Mężczyźni, którzy przypadkiem natknęli się na tę sytuację, często byli tak oczarowani jej urodą, że zapominali o całej otaczającej ich rzeczywistości.

Duch ten, choć często kojarzony z lekkim humorem i szaleństwami, ma również swoje mroczniejsze oblicze. Niektórzy mówią, że jej psoty mogą być ostrzeżeniem przed zbytnim zaufaniem do losu. W końcu, w każdej zabawie kryje się odrobina niebezpieczeństwa, a zbytnia swoboda i lekkomyślność mogą prowadzić do nieprzyjemnych konsekwencji. Dlatego też, chociaż Północnica nie jest istotą zabójczą, zawsze warto zachować czujność, gdy staje się ona obecna w okolicy, a zwłaszcza podczas pełni księżyca.

W folklorze Północnica stała się także symbolem nocy, której tajemnice i zagadki wciąż fascynują ludzi. Jej postać inspiruje nie tylko do opowieści o jej psotach, ale również do refleksji nad naturą kobiet, które potrafią być zarówno urocze, jak i nieprzewidywalne. To połączenie piękna i złośliwości czyni Połnocnicę nie tylko postacią z legend, ale również częścią kulturowego dziedzictwa, które przekazywane jest z pokolenia na pokolenie.

Propastnyk to potężny, zły powietrzny duch, który zamieszkuje odległe puszcze i bory. Jego przybycie zwiastuje potężna burza, której towarzyszy wicher, a z każdym podmuchem wiatru coraz bardziej wzbiera napięcie. Gdy już dotrze do ludzkich siedzib, jego gniew nie zna granic. Wówczas nieszczęsne wsie stają się ofiarami jego niszczycielskich działań — dojrzałe zboża spadają pod gradem, który przypomina spadające kamienie, a drzewa owocowe są bezlitośnie wyrywane z korzeniami. W fury nieprzyjemnych zjawisk burzowych Propastnyk nie oszczędza nawet chat; jego moc sprawia, że dachy pękają, a mury się kruszą, co prowadzi do katastrof i tragedii.

Jednak złośliwości Propastnyka nie kończą się na fizycznym zniszczeniu. Ten okrutny duch potrafi również wysysać wodę z rzek, co prowadzi do katastrofalnych suszy, a gleby zamieniają się w jałowe pustynie. Jego pragnienie chaosu i cierpienia sprawia, że rzeki wysychają w mgnieniu oka, a rolnicy zostają bez nadziei na zbiór.

Po dokonaniu swego dzieła zniszczenia, Propastnyk nie odchodzi jednak bez zostawienia pułapek. Rozsiewa w różnych miejscach magiczne kręgi, które stają się niebezpiecznymi sidłami dla niczego niepodejrzewających podróżnych. Gdy jakiś pechowy przechodzień nieświadomie staje w centrum jednego z tych kręgów, nagle unosi się w powietrze, a jego los staje się niepewny. W chwili, gdy jego stopy odrywają się od ziemi, nieszczęśnik ma jedyną szansę na ocalenie: może wykrzyknąć zaklęcie: „Cur-pek, szczezaj duchu nieczysty!” W tym momencie magia Propastnyka zaczyna się rozpraszać, a on sam zostaje osłabiony.

Jednakże nie każdy ma wystarczająco dużo odwagi lub obecności umysłu, by w porę wypowiedzieć zaklęcie. Dla tych, którzy nie zdążą, los jest tragiczny — przepadają w chmurach i tam kończą swój żywot jako upiory, stając się niewolnikami Propastnyka. Uwięzieni w niebiańskich krainach, muszą wiecznie cierpieć, a ich dusze zostają skazane na błąkanie się po chmurach, bez nadziei na wolność.

Propastnyk stał się nie tylko symbolem burz i zniszczenia, ale również przestrogą przed nieostrożnością i ignorancją wobec potęgi natury. W folklorze wschodnioeuropejskim opowieści o tym duchu służą jako przypomnienie o szacunku do przyrody i niebezpieczeństwach, jakie mogą wynikać z lekceważenia jej sił. Wspólnoty, które doświadczyły gniewu Propastnyka, wiedzą, że żyjąc w zgodzie z naturą i jej cyklami, mogą uniknąć jego niszczycielskich ataków, a ich plony będą zawsze obfite.

Prowadnik to nocny chochlik, który wędruje po pustkowiach i zastrasza podróżnych, wabiąc ich w mrok swym przerażającym głosem. Jego metody są niezwykle podstępne — potrafi udawać błagającą o pomoc dziewczynę lub kwilące dziecko, co sprawia, że naiwni wędrowcy czują przymus, by podążyć za dźwiękiem, by w rezultacie utknąć w bezkresie nocy. Jego krzykliwe wołanie brzmi jak lament, a echo rozchodzi się wśród ciemności, wprowadzając w zgubną dezorientację.

Prowadnik zyskuje nad swoimi ofiarami przewagę, wprowadzając je w zamęt i myląc ich zmysły. Wędrowcy często krążą w kółko, nie mogąc odnaleźć drogi do celu, tracąc cenne godziny i energię. W ich umysłach rodzi się poczucie bezsilności i paniki, a tajemniczy demon wykorzystuje to, by zasiewać w nich jeszcze większy niepokój. Jego obecność sprawia, że nocne wędrówki stają się nie tylko wyzwaniem, ale również realnym zagrożeniem dla ich życia.

Aby bronić się przed sprytem Prowadnika, wędrowcy muszą znać jego zwyczaje. Działa on bowiem w bardzo konkretnych miejscach o wyznaczonej porze. Gdy zbliża się ten czas, zaleca się, aby podróżni położyli się na ziemi i cierpliwie czekali, aż duch odejdzie. Ta technika ochronna, choć może wydawać się dziwna, była praktykowana przez wielu, którzy mieli szczęście uniknąć pułapek stawianych przez Prowadnika.

Po przyjściu odpowiedniej chwili, gdy dźwięki jego lamentów ucichają, wędrowcy mogą wstać i kontynuować swoją podróż. Warto jednak zaznaczyć, że ci, którzy nie mają wystarczającej wiedzy o Prowadniku, często stawiają się na drodze do zguby. W ich opowieściach przetrwały liczne legendy o zagubionych duszach, które nigdy nie powróciły, stając się kolejnymi ofiarami tego niebezpiecznego ducha.

Prowadnik stał się w ten sposób symbolem nieprzewidywalności nocy i zagrożeń, które mogą czyhać na nieostrożnych podróżników. Wiele społeczności ustaliło rytuały i opowieści, które miały na celu edukację przyszłych pokoleń o tym, jak postępować, aby uniknąć spotkania z tym nieuchwytnym wrogiem. Wzmożona czujność, znajomość otoczenia i umiejętność rozpoznawania chwil, kiedy Prowadnik może zdziałać najwięcej zła, były kluczem do bezpiecznego powrotu do domów.

Przestęp to wyjątkowy stwór w ludowych wierzeniach, który wyróżnia się spośród innych legendarnych istot, ponieważ pochodzi ze świata roślinnego, a konkretnie z rodziny dyniowatych. Początkowo rośnie w grządkach, gdzie niewinnie zakwita, a jego obecność zwiastuje różne losy. Kwiaty Przestępa przybierają różne kolory, a każdy z nich niesie ze sobą odmienną wróżbę. Intensywnie żółty kolor płatków zapowiada, że owoce tej rośliny będą znakomitym pokarmem dla bydła, modry kwiat oznacza, że mogą być zjedzone przez ludzi, natomiast czerwony sygnalizuje, że Przestęp wyrośnie na dziwnego, pokręconego ludzika, który może sam wyrwać się z ziemi i zniknąć.

Aby zapobiec tej ucieczce, opiekunowie musieli regularnie polewać go wodą z dodatkiem cukru. Taka pielęgnacja sprawiała, że roślina rosła spokojnie, rozwijając się bez problemów. W czasie październikowego nowiu, gdy aura stawała się sprzyjająca, przestępa należało delikatnie wyciągnąć z gleby i umyć w rzece, chrzcząc go jakimś imieniem. To było kluczowe, gdyż od tego momentu stworek zyskiwał życie — ruszał się jak niemowlę i potrzebował stałej opieki.

Opiekunowie musieli ubierać go w lniane koszulki, karmić mlekiem i kąpać raz w miesiącu. Zaniedbany Przestęp, którego nie traktowano z należytym szacunkiem, płakał strasznym, przeszywającym głosem, budzącym lęk i przerażenie wśród pobliskich. Natomiast gdy był odpowiednio pielęgnowany, rozwijał się, a wkrótce osiągał wzrost trzyletniego dziecka. W tym momencie każdy opiekun czekał z niecierpliwością, gdyż jego spacery miały kluczowe znaczenie — Przestęp, poruszając się, wskazywał właścicielowi ukryte pod ziemią skarby.

Niewielu jednak ludzi wiedziało o pewnym istotnym szczególe związanym z tymi skarbami — odkopane złoto było obłożone klątwą. Właściciel, nieświadomy niebezpieczeństwa, szybko umierał, nie mając szansy cieszyć się nowo nabytym bogactwem. Klątwa ta była powszechnie znana, ale wielu wciąż decydowało się na ryzyko, prowadząc do licznych tragicznych historii.

Opowieści o Przestępie krążyły wśród ludności, przestrogi przed zbytnią chciwością i zaniechaniami w opiece nad nim. Ludzie uczyli się, że w każdym stwórze, nawet tym wydającym się niewinnym, może tkwić ogromna moc i niebezpieczeństwo, a odpowiedzialność za ich losy spoczywa w rękach tych, którzy je powołują do życia. Z tego powodu, Przestęp stał się symbolem zarówno niezwykłego daru, jak i zgubnej chciwości, łącząc w sobie magię i tragizm ludowych wierzeń.